مراقبتهای پزشکی از نوزاد و چکاپ سلامتی
دوران نوزادي به چه دورانی گفته می‌شود؟
بيست و هشت روز اول بعد از تولد را دوران نوزادي مي نامند. اين دوران بسيار حساس بوده و بيشترين مرگ و مير كودكان در اين مدت اتفاق مي افتد . بنابراين آگاهي پدر و مادر در مورد نحوه مراقبت از نوزاد ضروري است . در اين جا به برخي از مراقبت هاي لازم براي نوزاد اشاره ميشود.
تغذيه با شير مادر
مادر بايد نوزاد خود را بلافاصله بعد از تولد به پستان خود بگذارد ، مگر اين كه وضع عمومي او يا نوزاد به عللي مساعد نباشد. تحقيقات نشان مي دهد اگر مادر نوزاد خود را در ساعات اول تولد به پستان خود بگذارد و بدن مادر و نوزاد با هم تماس داشته باشد، شير دهي موفق تر خواهد بود.
تغذيه با شير مادر بايد بلافاصله بعد از زايمان ( در زايمان طبيعي ) و يا بلافاصله بعد از به هوش آمدن مادر ( در سزارين ) شروع شود.
لازم است بدانيد كه :
شير روزهاي اول ( آغوز )كم ، اما براي نوزاد بسيار ضروري و كافي است و اولين واكسن نوزاد در برابر بيماريها مي باشد.
مادر از طريق شير خود، عوامل دفاعي فراواني را به نوزاد مي دهد و او را در برابر بسياري از بيماريها و سوء تغذيه ايمن و مقاوم مي كند.
پس از زايمان ،نوزاد با مكيدن پستان مادر ،سبب ترشح هورموني ميشود كه منجر به انقباض رحم شده و در قطع شدن سريع تر خونريزي رحم موثر است.
شير مادر همواره آماده، در دسترس، با حرارت مناسب، دور از آلودگي ، ارزان و به صرفه است و سبب افزايش هوش كودك و پيشگيري از برخي از بيمارهاي دوران كئدكي و بزرگسالي ميشود.
واكسيناسيون
واكسيناسيون يا ايمن سازي يعني تزريق يا خوراندن داروهائي كه ابتلاء فرد به بيماري هاي خطرناكي مثل كزاز، سياه سرفه ، ديفتري، سل ، سرخك، فلج اطفال و هپاتيت ب پيشگيري مي كند. ابتلا كودك به اين بيماريها به خصوص در دوران نوزادي ممكن است منجر به سوء تغذيه، معلوليت و يا حتي مرگ او شود. براي پيشگيري از اين اتفاقات ناگوار ، واكسيناسيون نوزادان در بدو تولد بسيار حياتي است. والدين عزيز: نوزاد شما در بدو تولد بايد سه واكسن ب ث ژ – فلج اطفال و هپاتيت ب را دريافت كند. برنامه واكسيناسيون كودكان در همه مراكز بهداشتي درماني جهت اطلاع والدين محترم موجود مي باشد.
تزريق ويتامين كا
براي جلوگيري از خونريزي دوران نوزادي در بدو تولد به همه نوزادان ويتامين كا تزريق ميشود. تزريق اين ويتامين بلافاصله بعد از تولد انجام مي‌گيرد.
مراقبت از ناف نوزاد:
خشك شدن بند ناف نوزاد از همان روزهاي اول و دوم شروع مي شود ، رنگ آن ابتدا زرد و سپس قهوه اي شده و بعد از يك تا دو هفته مي افتد. در اين مدت و قبل از افتادن بند ناف لازم است:
- بند ناف و محل اتصال آن به بدن نوزاد تميز و خشك نگه داشته شود.
- بند ناف در معرض هوا قرار گرفته و خشك شود.
- از گذاشتن هر گونه پوشش بر روي بند ناف خودداري شود.
- كهنه نوزاد زير بند ناف بسته شود.
- از دست كاري و قرار دادن مواد آلوده بر روي بند ناف اجتناب گردد. ضمناى استفاده از الكل نيز توصيه نمي شود زيرا الكل، خشك شدن جدا شدن بند ناف را به تاخير مي اندازد.
گاهي در محل اتصال بند ناف به بدن نوزاد، ترشح شيري رنگ و بي بو و يا يكي دو قطره خون خارج ميشود كه اهميتي ندارد.
زردي نوزاد:
تعدادي از نوزادان بعد از تولد دچار زردي مي شوند. ممكن است زردي فقط در چشم نوزاد ديده شود و يا علاوه بر چشم، مخاط و پوست بدن نوزاد نيز زرد گردد. معمولاً در اثر رسوب ماده رنگي بنام بيليروبين در قسمت هاي مختلف بدن مانند چشم و پوست، زردي ايجاد مي شود.
زردي نوزادان بر حسب زمان بروز آن علل مختلف دارد.
- برخي نوزادان در هفته اول پس از تولد ( بين روز دوم تا پنجم) زرد مي شوند و زردي تا روز هفتم ادامه پيدا كرده و سپس كاهش مي يابد.اين نوع زردي طبيعي است و مشكلي براي نوزاد به وجود نمي آورد. در اين حالت تغذيه نوزاد با شير مادر بايد ادامه يافته و براي اطمينان توسط پزشك يا كاركنان بهداشتي معاينه شود.
- در صورت ادامه زردي و بيشتر شدن نواحي زرد در بدن شير خوار ، به پزشك مراجعه شود. گاهي اوقات زردي نوزاد در 24 ساعت اول بعد از تولد رخ مي دهد. اين نوع زردي اغلب به علت ناسازگاري خوني مادر و جنين به وجود آمده و خطرناك مي باشد. اين نوزادان بايد سريعاً تحت نظر پزشك مداوا شوند.
- ادامه تغذيه نوزادان با شير مادر در اين مواقع نيز لازم است. براي درمان زردي نوزاد از دادن هر نوع ماده غذايي غير از شير مادر ( مانند قندآب، ترنجبين ، شير خشت ) خودداري نمائيد.
مراحل حمام كردن نوزاد:
نوزاد را مي‌توان در هر نوع لگن يا وان حمام كرد. قبل از شستشوي نوزاد بايد وسايل لازم را آماده كرده و محيط اتاق را گرم كرد. پدر و مادر عزيز , قبل از افتادن بند ناف نوزاد بهتر است نوزاد را خارج از وان حمام كنيد.
حمام نوزاد قبل از افتادن بند ناف:
براي اين كار بدين ترتيب عمل نمائيد:
- ابتدا چشمها و صورت نوزاد را تميز كنيد . براي اين كار هر يك از چشمها را با يك گلوله پنبه تميز كه در آب جوشيده خيس كرده ايد ، از گوشه داخل چشم به طرف خارج پاك كنيد.
براي هر چشم يك تكه پنبه استفاده نمائيد. - صورت نوزاد را نيز به همين طريق با يك پنبه خيس تميز كنيد. سپس در حالي كه بدن نوزاد را در پارچه نرمي پيچيده ايد و صورت او به طرف شماست ،
- سر نوزاد را با يك دست گرفته و با دست ديگر با شامپوي ملايم سر و موهاي او را بشوئيد.
- بعد از خشك كردن سر، پارچه دور بدن نوزاد را باز كرده و در حالتي كه نوزاد طاقباز قرار دارد ، گردن ، زير بغل ، سينه و شكم نوزاد را با ليف تميز و نرم آغشته با صابون پاك كنيد .
- با يك پارچه مرطوب صابون را پاك كرده و نوزاد را به روي شكم برگردانيد و به همين نحو پشت او را نيز تميز كرده و او را با حوله نرمي خشك كنيد.
- نوزاد را روي زمين قرار دهيد لباسهايش را پوشانده ، كهنه هاي او را باز كرده و باسن او را بشوئيد.
- حال دستهاي خود را صابوني كرده و رانها، ساقها و پاهايش را صابون بزنيد و با پارچه مرطوب كف صابون را تميز كرده و اين قسمتها را كاملاً خشك نمائيد.
- بعد از افتادن بند ناف مي‌توان نوزاد را داخل وان يا لگن حمام كرد.
مراحل حمام نوزاد در وان:
- حرارت آب داخل لگن مناسب باشد . براي تعيين حرارت مناسب مي توانيد با آرنج خود آن را امتحان كنيد. دماي آب بايد به اندازه اي باشد كه نه احساس گرمي و نه احساس سردي نمائيد. ( آب نيم گرم ).
- بعد از آماده كردن آب و ساير وسائل لازم ، صورت و چشمهاي نوزاد را مطابق آنچه گفته شد، تميز كرده ، بدن نوزاد را به آرامي در داخل لگن قرار دهيد، طوري كه سر و صورت او خارج از آب باشد.
- بعد از شستشوي بدن، او را از لگن خارج كرده و با حوله نرمي كه از قبل گرم شده است، خشك كنيد.
نکته: دقت نمائيد كه تمام قسمت هاي بدن از جمله پشت گوشها ، چين گردن، آرنج، كشاله ران و زير بغل نوزاد كاملاً خشك شود.
نکته : 2 يا حداكثر 3 بار حمام در هفته براي نوزاد كافي است، لذا ار شستشوي روزانه وي اجتناب كنيد.
در ناحيه سر نوزاد دو فرورفتگي حس مي شود كه بسيار نرم است. يكي در قسمت جلو سر كه آن را ملاج جلوي سر گويند و معمولاً بين 9 تا 18 ماهگي بسته و سفت ميشود و ديگري در پشت سر كه آن را ملاج پس سر مي نامند و اغلب تا چهار ماهگي بسته ميشود . بايد بدانيد به هنگام شستشوي سر نوزاد ، دست زدن به اين ملاجها باعث درد يا ناراحتي نوزاد نميشود.
دفع مدفوع نوزاد:
چکاپ بعدی که در مورد نوزاد حائز اهمیت است، وضعیت اجابت مزاج است. مدفوع نوزاد در 18 تا 24 ساعت اول تولد به صورت ماده سياه رنگ و چسبنده اي است كه در برخي نوزادان ممكن است تا 5 روز بعد از تولد نيز ادامه يابد. اين ماده را بايد با پنيه خيس شده با آب گرم از مقعد و اطراف آن پاك كرد. دفع مدفوع نوزاد در طي روزهاي اول نظم خاصي نداشته و تا حدود زيادي بستگي به نحوه تغذيه نوزاد دارد. در تغذيه نوزاد با شير مادر، مدفوع نوزاد شل و به رنگ سبز قهوه اي شده و گاهي داراي لخته هاي سفيد شير است. دفعات دفع مدفوع، به مقدار و دفعات شيري كه نوزاد مي خورد بستگي دارد، در هفته هاي بعد ممكن است دفعات دفع مدفوع بيشتر شود.
به طوري كه نوزاد بعد از هر نوبت شير خوردن ، مدفوع دفع كند. مدفوع نوزاد در حالت عادي شل ، زرد يا سبز و بدون بو است. چنانچه نوزاد تا 48 ساعت اول بعد از تولد دفع مدفوع نداشته باشد،باید به پزشك مراجعه کرد.
تجويز مولتي ويتامين يا ويتامين آ+ د
براي تامين ويتامين هاي مورد نياز نوزاد از روز پانزدهم تولد قطره آ + د يا مولتي ويتامين با نظر پزشك تجويز ميشود. بيشتر وقت مادر در منزل صرف مراقبت از نوزاد ميشود، شما پدر عزيز نيز مي‌توانيد با كمك در حمام كردن ، عوض كردن كهنه، خواباندن ، در آغوش گرفتن و بازي باكودك به همسرتان كمك كرده و با هم از وجود نوزاد خود لذت ببريد.
برگرفته از کتاب “من و كودك من”
نوشته دكتر جواد فيض، چاپ پانزدهم سال 1380 و جزوات اداره سلامت كودكان
چکاپ کامل مراقبت های کودک تا یک سالگی
مراقبتهای کودک تا یک سالگی بسیار حائز اهمیت و حساس هستند. در این مقاله، به بررسی مراقبتهای مهمی که برای کودکان تا یک سالگی لازم است، پرداخته‌ایم.
تغذیه مناسب
تغذیه مناسب برای کودکان در سنین ۰ تا ۱ سال بسیار حائز اهمیت است. غذاهای مناسب برای کودکان در این سن شامل شیر مادر، شیرخشک، آب‌پنیر و غذاهای نرم و مخصوص کودکان می‌باشد. شیر مادر برای کودکان تا ۶ ماهگی توصیه می‌شود، اما در صورتی که شیر مادر در دسترس نباشد، شیرخشک، نیز می‌تواند گزینه‌ی مناسبی باشد.
تعویض پوشک:
تعویض پوشک نیز از مراقبتهای مهمی است که برای کودکان تا یک سالگی لازم است. باید در نظر داشت در هنگام تعویض پوشک، با استفاده از روغن بچه، پوست کودک را با ماساژ‌های نرم و خفیف ماساژ دهید. این کار به دلیل تحریک جریان خون در پوست، به آرامش کودک کمک می‌کند. تعویض پوشک باید به‌موقع انجام شود و پوشک باید به دور از مواد شوینده، در محیطی تمیز تعویض شود.
پوشاندن
پوشاندن پوست کودک با لباس‌های مناسب فصل و نوع پوست او بسیار مهم است. بهتر است، به دلیل پوست حساس کودک، از لباس‌های نرم و طبیعی استفاده کنید.
عدم استفاده از ضدعفونی کننده‌ها:
به هیچ وجه از ضدعفونی کننده‌ها و مواد شیمیایی برای تمیزی پوست استفاده نکنید. زیرا باعث بروز حساسیت پوستی، می شود.
بهداشت و حمام
در این دوره از زندگی کودک، بهداشت و حمام کردن نیز بسیار مهم است. کودکان را باید با آب و صابون ملافه و برس صورت و سرشان را بشویید. همچنین، نوک ناخن‌هایشان را نیز باید کوتاه کرد، تا از خطر خراشیدگی پوست جلوگیری شود.
خواب
خواب مناسب و کافی برای کودکان بسیار مهم است. برای رشد و تکامل سالم، نوزاد باید روزانه حداقل ۱۴ ساعت و کودکان ۳ ماهه تا یک ساله حداقل ۱۲ تا ۱۶ ساعت بخوابند.
همچنین باید محیط خواب کودک آرامش بخش و خنک باشد
واکسیناسیون
چکاپ کامل و واکسیناسیون نیز از مراقبتهای مهمی است که برای کودکان تا یک سالگی باید انجام شود؛ زیرا از بیماری‌های خطرناکی که ممکن است باعث مشکلات جدی در سلامت کودک شوند جلوگیری می‌شود.
مراقبت پوست
مراقبتهای پوست کودکان به دلیل پوست حساس و نرم آن‌ها بسیار مهم است، از طریق مراقبتهای صحیح می‌توانید پوست سالم و خوشبوی کودک خود را حفظ کنید. در ادامه به برخی از مراقبتهای پوست کودک تا یک سالگی اشاره می‌کنیم:
مراقبتهای پوست کودکان به دلیل پوست حساس و نرم آن‌ها بسیار مهم است، از طریق مراقبتهای صحیح می‌توانید پوست سالم و خوشبوی کودک خود را حفظ کنید.
- شستشو
پوست کودک را با آب گرم و ملایم بشویید. از صابون‌های ضد حساسیت و ملایم استفاده کنید و بعد از شستشو پوست را با دستمال نرم و تمیز خشک کنید.
- خشک کردن
بعد از شستشو، پوست را با دستمال نرم خشک کنید.
- ماساژ
با استفاده از روغن بچه، پوست کودک را با ماساژ‌های نرم و خفیف ماساژ دهید. این کار به تحریک جریان خون و لنف در پوست کودک کمک می‌کند.
- پوشاندن
پوشاندن پوست کودک با لباس‌های مناسب فصل و نوع پوست او بسیار مهم است. به دلیل پوست حساس کودک، از لباس‌های نرم و طبیعی استفاده کنید.
اهمیت ایمنی برای کودک
ایمنی کودکان تا یک سالگی شامل مجموعه ای از مواردی است که به موجب آن‌ها کودک در برابر خطرات جدی از جمله آسیب به بدنش و خطرات مرتبط با تنفس و تغذیه محافظت می شود.
برخی از موارد مهمی که برای ایمنی کودک تا یک سالگی باید رعایت شود عبارتند از:
- خوابیدن کودک در تخت نیمه کشویی یا تخت خودکار
این نوع تخت‌ها از خطر خفگی ناشی از خوابیدن کودک روی شکم جلوگیری می کنند. - پوشاندن کودک در لباس‌های مناسب:
لباس‌های کودک باید مناسب فصل باشند و از جنس نرم و ضد حساسیت باشند. - جلوگیری از خطرات آسیب‌رسان
برخی از مواردی که باید جلوی آن‌ها گرفته شود عبارتند: از جلوگیری از افتادن کودک، دور کردن اشیا تیز و برنده از دسترس کودک و اجتناب از نگهداری کودک در محل‌های خطرناک مانند آشپزخانه یا حمام. - رعایت بهداشت مناسب برای کودک:
این موضوع شامل برخی از مواردی مانند:
شستشوی دوره ای، پوشیدن پوشک، تعویض پوشک هنگام نیاز، تمیز کردن بخش هایی از بدن که تعریق می کنند و سایر فعالیت‌های مشابه است. - جلوگیری از عفونت‌های تنفسی:
این موضوع شامل مواردی مانند:
اجتناب از شرکت در مکان های پر جمعیت، شستشوی دست‌ها، جلوگیری از تماس با افراد بیمار.
انتخاب لباس مناسب
ویژگی‌های لباس کودکان تا دو سالگی شامل موارد زیر می‌شود:
خرید لباس نوزادی مناسب
- طرح‌های ساده:
لباس کودکان تا یک و دو سالگی باید طرح ساده و کم‌جزئی داشته باشند، تا به کودک اجازه داده شود راحت تر و با آسایش تر در آن حرکت کند. - جنس نرم:
لباس کودکان باید از جنس نرم و لطیف باشد که برای پوست حساس کودک مناسب باشد. - قابلیت تنفس:
لباس کودک باید قابلیت تنفس داشته باشد تا از بروز حساسیت و خارش در پوست کودک جلوگیری شود. - قابل باز و بسته شدن آستین‌ها:
لباس کودک باید آستین‌هایی داشته باشد که قابل باز و بسته شدن باشند، تا بتوان به راحتی لباس را بر روی کودک پوشاند. - اندازه مناسب:
لباس کودک باید اندازه مناسبی داشته باشد تا به کودک اجازه داده شود، آسان‌تر در آن حرکت کند و همچنین برای والدین آسان‌تر باشد که لباس را بر روی کودک بپوشانند. - مقاومت در برابر شستشو:
لباس کودک باید قابلیت شستشو و مقاومت در برابر پوسیدگی و پارگی داشته باشد. - ایمنی:
لباس کودکان باید بدون قطعات کوچک یا تیغه‌های تیز باشد تا به کودک صدمه نزند. - طراحی مناسب:
طراحی لباس کودک باید مناسب با ویژگی‌های فیزیکی کودک باشد، به عنوان مثال کلاهی که روی سر کودک خیلی فشار نیاورد و یا لباس‌هایی با بندهای قابل تنظیم.
بیشتر بدانیدمراقبت‌های کودک:
Visits: 70